niedziela, 29 listopada 2009

Andrzejki.

Co to są Andrzejki?

Jest to wieczór wróżb odprawianych 29 listopada, w wigilię świętego Andrzeja, który jest patronem Szkocji, Grecji i Rosji.
Dzień ten przypada na końcu lub na początku roku liturgicznego, a więc na czas przełomu szczególnie sprzyjającego magicznym obrzędom. Niegdyś wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były dla niezamężnych dziewcząt(męskim odpowiednikiem andrzejek były katarzynki). Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu; w czasach późniejszych przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaś współcześnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci.
Pochodzenie andrzejkowych wróżb matrymonialnych nie jest do końca znane – niektórzy autorzy wskazują na starożytną Grecję, podkreślając podobieństwo źródłosłowu imienia Andrzej (Andres) i greckich słów aner, andrus oznaczających męża, mężczyznę; inni odwołują się do kultu starogermańskiego boga Freyera, dawcy bogactw, bóstwa miłości i płodności.

1. Wróżby andrzejkowe.

1.1 Lanie wosku.

Do najbardziej znanych wróżb andrzejkowych należy oczywiście lanie roztopionego wosku na wodę. Wosk można lać bezpośrednio lub przez dziurkę, np. w kluczu.
Na podstawie kształtu woskowej figurki lub kształtu cienia rzucanego przez nią przewidujemy przyszłość lejącego. Większość wróżb Andrzejkowych ma na celu przepowiedzenie, która z panien pierwsza wyjdzie za mąż.

1.2 Pies i kości.
Każda z panien bierze kość i układa w pokoju w dowolnie wybranym miejscu, następnie do pokoju wpuszcza się psa. Kobieta, której kość wybierze pies, może szykować się już do ślubu. Co przebieglejsze panny smarowały kość masłem aby dodatkowo zachęcić czworonoga.

1.3 Zabawa z butami.
Innym sposobem wywróżenia szybkiego zamążpójścia jest zabawa z butami. Panny ustawiają buty z lewej nogi jeden za drugim w pokoju po czym ostatni przestawiają
na początek tak długo, aż pierwszy but nie dotknie progu. Panna, której but pierwszy dotknie progu, pierwsza wyjdzie za mąż.
Aby wróżby się sprawdziły, w niektórych rejonach Polski panny przez całą noc pościły, po czym wieczorem zjadały słonego śledzia i bez popijania kładły się spać z męskimi spodniami pod poduszką. W tę noc miał im się przyśnić przyszły mąż.

1.4 Wróżenie z obierek.
Inne wróżby andrzejkowe to na przykład wróżenie z obierek. Aby wykonać tą wróżbę należy obrać jabłko tak, żeby powstała jedna obierka, po czym rzucić ją za siebie. Kształt obierki ma oznaczać pierwszą literę imienia przyszłego męża.

1.5 Filiżanki.
Można też położyć pod trzy filiżanki: monetę, obrączkę, listek, czwartą zostawiając pustą. Po przemieszaniu filiżanek wybieramy jedną z nich. Jeśli wybrana została filiżanka z monetą wróży to bogactwo, obrączką przepowiada zamążpójście, listkiem- miłość, zaś pusta filiżanka oznacza, że w nowym roku nie wydarzy się nic nowego.

1.6 Karteczki.
A jak poznać imię przyszłego małżonka/żony? Wkładamy pod poduszkę karteczki
z męskimi imionami, a rano po przebudzeniu się wyciągamy jedną z kartek i odczytujemy z niej imię lubego.

1.7 Papierowe serce.
Innym sposobem na poznanie imienia ukochanego jest wycięcie
z papieru serca oraz napisanie na nim imion męskich, po czym przebicie go igłą od tyłu. Imię na jakie trafi igła to, oczywiście, imię przyszłego narzeczonego.

2. Przysłowia.

1. Gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży.
2. Śnieg na Andrzeja dla zboża zła nadzieja.
3. Na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
4. Jeżeli na świętego Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
5. Gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota.
6. Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.